Ramazan Bayramı tatili ile birlikte önce araç kuyruğu, trafik aksayışı ardından da yıllardır olduğu gibi Boğaz Köprüsü konusu gündeme geldi.  Yolcu ve araç taşımacılığı yapan Gestaş firması, bayram yoğunluğu nedeniyle tüm imkânlarını seferber etti. Üç noktadan 11 feribot ile saatsiz seferler yapan firma, oluşan uzun araç kuyruklarını eritebilmek için çalıştı. 6 günde 120 bin araç taşındığı bildirildi…

Diğer yanda ise köprünün çare olarak gösterilen köprünün temelinin 18 Mart 2017’de atılacağı bizzat Başbakan Binali Yıldırım tarafından duyuruldu. Açıklamanın öncesinde AK Parti Grup Başkanvekili, Çanakkale Milletvekili Bülent Turan köprüye karşı olanlara ‘afiş’ asmaları yolunda bir gönderme yaptı. Çanakkale 1915 Köprüsü’nün yapımı kesin gibi.. Ancak aynı görüşte olmayanlar da var…

“BOĞAZ KÖPRÜSÜ’NE İLK KAZMA 18 MART’TA VURULACAK”

Başbakan Binali Yıldırım, Osmangazi Köprüsü’nün açılışında yaptığı konuşmada, Çanakkale’ye yapılması planlanan ve 1/100 binlik çevre düzeni planında da yer alan Boğaz Köprüsü ile ilgili açıklamada bulundu. Başbakan Yıldırım, “Çanakkale`ye de inşallah Çanakkale 1915 Köprüsü`nü yapacağız” dedi. Yıldırım, ilk kazmanın 18 Mart 2017 tarihinde vurulacağının altını çizdi.

 Başbakan Binali Yıldırım, Çanakkale Boğazı`na Çanakkale 1915 Köprüsü`nü yapacaklarını ifade etti. Yıldırım, “Önümüzdeki yıl 18 Mart Çanakkale şehitlerini anma yıl dönümünde, inşallah ilk kazmayı vurmayı hedefliyoruz. Ulaştırma Bakanlığımız bu yönde çalışmalarını büyük bir gayretle sürdürüyor. Feribotların sakin olması gayet doğal. Köprü varken hele de bedava olurken oraya ancak gezmek için gidilir. Zamanı, vakti bol olan, deniz havasını daha çok almak isteyen gidebilir ama bayramdan sonra burası da ücretli hale gelecek. Oralarda da müşteri olacak, herkes nasibini yer. O da lazım, bu da lazım. Orada çalışmasa başka yerlerde çalışır. Türkiye`de denizler çok, denizlerde bereket de çok. Başka hatlar kurulur ve hiç kimse mağdur olmaz” dedi.

TURAN AFİŞ ASMALARINI TAVSİYE ETTİ

Ramazan Bayramı’nda 9 günlük tatili fırsat bilen vatandaşlar, Ege ve Akdeniz bölgesine geçmek için Çanakkale’ye geldiler. Gelibolu-Lapseki, Gelibolu-Çardak, Eceabat-Çanakkale ve Kilitbahir-Çanakkale hatlarını kullanan tatilciler, Avrupa yakasından Anadolu tarafına geçerken uzun arabalı feribot kuyruklarına takıldılar. Boğazda kuyruk, tatilcilerin sıkıntılı anlar geçirmesine farklı yaklaşımlar gelirken AKP Grup Başkanvekili, Çanakkale Milletvekili Bülent Turan sosyal medyadan fotoğraf da paylaşarak “Çanakkale boğazına köprü yapılmasın diye gerçek dışı iddialarla sağa sola afiş asanları şu saatlerde Gelibolu/Lapseki, Eceabat/Çanakkale vs hatlarına da afiş asmalarını tavsiye ederiz!!!” dedi.

PROF. DR. KAYNAŞ’TAN BOĞAZ KÖPRÜSÜ UYARISI

Çanakkale Boğazı’na yapılacak olan köprünün Çanakkale’ye ne gibi etkilerde bulunacağı hakkında açıklamada bulunan Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölüm Başkanı Prof. Dr. Kenan Kaynaş, köprünün getireceği artı ve eksilerin iyi bir şekilde değerlendirilmesi gerektiğini ifade etti. Kaynaş yaptığı açıklamada; “Köprünün tarım alanlarına mutlaka bir olumsuz etkisi olacaktır, ama Çanakkale’de o bayramlarda yaşadığımız o kalabalığı, o sıkışıklığı giderecek. Çanakkale’de ciddi bir dönüşüm olacak. Benim şahsi korkum şu, İstanbullular Çanakkale’deki bütün arazileri, tarım alanlarını satın alacaklar. Köprü nedeni ile ulaşım çok kolay olacak. Yani tarım toprakları el değiştirecek. Bizim köylüye 50 bin liralık arazi için 55 bin lira verilirse hemen verecek, İstanbullular da 5 bin lirayı da gözden çıkararak alırlar. Ama kara yolunun geçmesi, çevre yolları, bağlantı yollarının tarım arazilerine mutlaka bir etkisi olacak. Nereler etkilenebilir? Lapseki’deki şeftali bahçeleri, kiraz bahçeleri, sebze bahçeleri mutlaka etkilenecek. Bunun nasıl bir etkisi olacağı daha da açılabilir tabii."

"İstanbul’daki köprü örnekleri, körfezdeki köprülerin etkileri Yalova’da ortaya çıktı. Yalova’da en fazla kivi yetiştirilen, en fazla şeftali yetiştirilen Altınova’da tarımı bitirdi. O şekilde bir etkisi çıkabilir. Tabii bu sadece tarıma olacak olan olumsuz etkisinden ziyade, pazarlama üretici için daha kolay olacak. Bugün bir hocamızla konuşuyorduk, Bozcaada Çavuşu’na marka almaya çalışılıyor. Bozcaada Çavuşu İstanbul’a giderken köprüyü kullanacak ve çok daha az zararla, az kayıpla gidecek. Daha kaliteli bir ürünü İstanbul’a daha yüksek bir fiyatla satabilecek. Bu bir ekonomi yani, bir terazi. Artıları eksileri olacak. Turizm canlanabilir. Turizmciler onu isterler, otelciler bunu isterler. Masaya oturup, artılarını ve eksilerini iyi bir şekilde tek tek düşünmek lazım, ama şu andaki hükümet bunları düşünecek konumda değil. Yapacağız dediği zaman yapıyor. Sağını, solunu, geleceğini, zararlarını filan hiç düşündüğü yok” dedi.

“ARAZİ ULAŞIMLARINI ENGELLEYECEK”

Yapılacak olan köprünün Çanakkale’nin doğasına büyük etkilerinin olacağını belirten Kaynaş; “Köprü Çanakkale’nin doğasını da etkileyecek tabi. 30 bin araç yerine 300 bin araç çıkacak. Her bir araçtan en aşağı 500 miligram etilen egzozdan atılıyor. Bu ortaya çıkacak olan petrol türevleri, zehirli gazlar, egzoz gazları, araba lastikleri özellikle, araba lastikleri yolda paralandığı için mikro düzeydeki zerrecikler meyve ve sebzelerde kalıntılara neden olacak. Bunların mutlaka olumsuz etkileri çıkacaktır. Bir diğer şey de, çevre yolları, bağlantı yolları arazileri bölecek. Arazi ulaşımlarını engelleyecek. O tür etkileri ortaya çıkabilir. Tabii en büyük etkisi araç sayısının artması olacak. Petrol kullanılması da dahil, bunların hepsi tarımı olumsuz etkileyecektir” dedi.

Mimar İsmail Erten'de hafta içerisinde bir köşe yazısı yazarak Çanakkale Boğaz Köprüsü ile geçmişten günümüze kadar yaşananları açıklayarak; köprünün neden yapılamadığını gözler önüne serdi. Mimar İsmail Erten'in köşe yazısı ise şu satırlardan oluşuyor;

ÇANAKKALE 1915 KÖPRÜSÜ MÜ DEDİNİZ?

Yıl 1994; Çanakkale Boğaz Köprüsü ÇED tartışmaları aşamasında Çanakkale Sivil İnsiyatifi, karşı duruş için "sivil ÇED raporu" yayınlar. Ana karşı duruş maddelerinden birisi "önerilen köprünün rantabl olmayacağı" yönündedir. Dolayısıyla, "köprü için yap-işlet- devret öneren merkezi hükümetin yalan söylediğini" Çanakkale Sivil İnsiyatifi hem bilimsel verilerle, hem de ekonomik rakamlarla ispatlar. Sonuç, gerçektende merkezi hükümetin hem o dönemdeki, hem de bir kaç dönem sonraki iktidarları yalancı çıkar. 20 civarındaki firmaya yapılan davetiyeden, 1 tanesi hariç hepsi teşekkürlerini ileterek katılmayacağını, yani rantabl görmediklerini ifade eder. Kalan birisi ise, eğer geçiş olmasa bile belirlenen araç sayısı kadar ücreti devletin kasasından öderlerse, bu ihaleye gireceğini ifade eder. Dönemin merkezi hükümeti bu çılgınca deliliği yapmaz. Ve Çanakkale Boğaz Köprüsü yılan hikayesine döner.

Yıl 2016, kamuoyundaki temel tartışmalardan birisi, İzmit Körfez Geçiş Köprüsü olan Osmangazi Köprüsünün yeterli geçiş olmaması durumunda, kalan paranın devlet tarafından yap-işlet-devret müteahhidine ödenmesidir. Yani halkın parasını, siyasi iktidar köprüden geçmeyenlerin cebinden alarak müteahhide ödemesidir.

Şaibeli olduğu kadar, kamusal vicdanı, eşitlikçi adaleti ve demokratik teamülleri altüst eden bu uygulama yargı yoluna taşındı. Eğer yargı, yapılan işlem hukuk dışı, adaletsiz ve de yanlış derse, müteahhit firma acaba Osmangazi köprüsünü söküp deposuna mı kaldıracak?

Belki söktüğü köprüyü getirip Çanakkale'ye kurar!...

İlginç olan, açılışta Çanakkale Boğaz Geçişi olan 1915 köprüsünün de müjdesi veriliyordu. Üstelik aynı yöntem ve yanlışlarla...

Çanakkale geçişleri bilindiği gibi çok daha az araç geçiş sayısına sahiptir. Yani, siyasi bir jargon ile "tüyü bitmemiş yetimin hakkı olan halkın parası" Çanakkale Köprüsünden geçmeyen halk tarafından ödenecektir.

Şu günlerde İzmit Körfez geçişleri köprü yerine yine vapurlu geçişine geri dönmüş ve tercih sebebi olmuş. Çünkü, araç geçiş ücretleri kıyas edilince, vapur ücreti köprü ücretinden daha ucuzmuş, özellikle ağır vasıtalarda bu tercih öne çıkıyormuş.

Çanakkale'ye dönersek... İzmit Körfez geçişindeki Osmangazi Köprüsünde yaşanacak olumsuz yargı süreci ve pahalı uygulamalara dayalı rantabl olmayan işlevsizlik, Çanakkale 1915 Köprüsünü de doğrudan etkileyecektir. Eğer bu olumsuzluklar sürerse bizim köprü yine "yılan hikayesine" döner ve siyasetin beşiğinde sallanan bizler bir kez daha aldatılmışlık yaşarız. Keza, siyasi iktidar, merkezi hükümet az/uz değil, yıllardır bu köprünün siyasi rantını "damardan" bize zikretmektedir.

Ayrıca yereldeki teamül, önerilen 1915 köprüsünün yeri ve güzergahı açısından itiraz yok denecek kadar azdır. Doğal, tarihi ve kültürel değerlere doğrudan bir tahrip ve yok oluş bu köprü güzergahıyla olmayacaktır. İtirazın bir boyutu arsa spekülasyonu ve yapı rantı üzerinden yaşanan çarpık durumlara yönelirken, diğer boyutu ise bölgenin göçle gelecek nüfus artışı ve çarpık kentleşme süreçlerinden kaynaklı olası yanlışlara yöneliktir. Her 2 durumda mümkündür. Zaten spekülasyon ve haksız kazanca dayalı rant meseleleri 2-3 yıldır sürdü ve şu anda tavana vurmuştur. Her şeyin (depo,antrepo, liman, yeni havaalanı, demiryolu ve köprü lojistikleri, vb.) Lapseki civarında olacağı kararı; nüfus patlaması, azman kentleşme, çarpık yapılaşma gibi göçle gelen yanlışlıkları kaçınılmaz kılmaktadır.

Ayrıca biliyoruz ki, bu Çanakkale 1915 Köprüsü, Çanakkale için yapılmamaktadır. Avrupa -Asya bağlantısının İstanbul'a alternatif bir kestirme geçişidir, yani uluslararası tır filolarının geçişiyle kirlenen bir egzoz gazı coğrafyası olacağız. Ortadoğu / Balkanlar, Ege / Trakya bağlantısı gibi bölgelerin mal naklinin kestirme otobanı Çanakkale üzerinden sağlanacaktır. Özellikle, özel soğutmalı tırlar ile taşınan yaş sebze ve meyvenin hızla geçişi için Çanakkale Boğaz Köprüsü, Avrupa kabzımalları ile tır filo sahiplerinin yıllardır özlemini duydukları, lobi oluşturdukları bir yatırımdır. Yani senin bayramlık 2-3 günlük özel araç kuyruğu meselene, turizmine çözüm değildir bu köprü yatırımı...

Çanakkale Köprü meselesinde yandaş veya karşı olmak meselesi işin en kolayıdır. Taraflarımızı belirlerken, samimiyetle bilgileri ve belgeleri tartışmak gerekiyor. İlla yapacağım diye, kamuoyunu kandırmak, siyasetin en çirkin yönünü işletmek, yılardır aşina olduğumuz durumdur. Çanakkale kamuoyunun sessizliği biraz da buradan gelmektedir.

Rantabl olmayan bir yatırımı, fizibilite yanlışları ve çarpıklıklarıyla topluma iyi bir şeymiş gibi göstermek, yatırım fetişizmiyle dayatmak, kabul gören bir durum değildir. Bölge insanının en hassas olduğu çevresel değerlerin tahribi, dingin ve yaşanılır yerleşmelerden göçle oluşan çarpık azman kentlere yöneliş, kıyı yağması kirlilik vb gibi konuları, ÇED/MED gibi basma kalıp dokümanlarla yasal kılıf haline dönüştürmek, yerel duyarlı kesimlerin yutacağı cins atraksiyonlar hiç olamaz.

Velhasıl 20 yıl öncesi dediğimiz gibi, şeffaf ve açık süreçlerle, katılımcı demokratik uygulamalarla, yerel duyarlılıklara söz hakkı verilmelidir. Aslolan, bir işi yasal ve hukuki yapmak kadar önemli olan,tüm işlerin kamusal vicdanlarda toplumsal meşruiyetle çözümlenmesidir. Tüm bu sürecin yol gösterici ilkesi ise, evrensel değerlere göre yatırımların düzenlenmesidir. Keza evrensel değerler, görece istek ve arzulara göre değil, çıkar ve rant hesapları öne alınarak değil, binlerce yıllık insanlık tarihinin süzgecinden geçmiş doğrularla oluşmuştur.

Gelinen aşamada "köprü" tartışmasını gereksiz buluyorum. Ama tarihsel perspektifte ve madalyonun diğer yüzünü göstermek için de katkı verme sorumluluğu hissediyorum. İsteyen tabii ki tartışabilir. Ama mesnetsiz söylemler, tüm yaşanmışlıklar açısından abeslik oluşturuyor, bilinsin isterim.