6 Şubat tarihinde meydana gelen ve 11 ilde on binlerce kişinin hayatını kaybetmesi, yüz binlerce insanın yaşamını değiştiren deprem sonrasında Aynalı Pazar Gazetesi olarak Çanakkale Valiliğinin talimatıyla AFAD İl Müdürlüğünce Çanakkale için hazırladığı (İl Afet Riski Azaltma Planı) İRAP 2021 raporu hazırlandığı ve Çanakkale’de olası Deprem felaketi başta olmak üzere birçok felaket türüne karşılık ciddi bir çalışma yaptığını gündeme getirmiştik.

AFAD İl Müdürlüğü Çanakkale il genelinde Deprem felaketinin yanı sıra; Heyelan-Kaya Düşmesi, Meteorolojik veya İklim Değişikliği kaynaklı (Ekstrem hava olayları, Sel-Taşkın, Kuraklık) felaketleri, Deniz Kazaları ve Orman Yangınları felaketleri için risk azaltma çalışması yapmıştı.

1 AY ARAYLA 2 BÜYÜK ORMAN YANGINI FELAKETİ!

Çanakkale merkeze bağlı Kızılçkeçili Köyü yakınlarında 16 Temmuz 2023 günü öğleden sonra orman yangını çıkmıştı. 52 saat sonra ancak kontrol altına alınabilen yangında 9 köy için tahliye kararı alınmış; 2 bin 500 hektar alan yangından zarar görmüştü.

22 Ağustos 2023 tarihinde Kayadere köyü yakınlarında çıkan Orman yangınında ise 11 köy tahliye edildi; yangın 50 saate yakın bir sürede kontrol altına alınırken; 11 köy tahliye edilirken, 10’a yakın ev yangında küle döndü. 2 bin 650 hektar orman alanı ile Tarım arazisi ve orman dışı arazilerinde yangından zarar görmesi ile toplam 4 bin 80 hektar alan zarar gördü.

İRAP RAPORU: “KURAKLIK ARTTIKÇA ORMAN YANGINI ARTIYOR”

2021 yılında AFAD İl Müdürlüğünce hazırlanan İRAP 2021 raporunda Orman Yangınlarına dikkat çekildi. Çanakkale’de çeşitli yıllarda yaşanan Kuraklık felaketi ile Orman Yangınlarındaki artışa dikkat çekilen raporda “2019 yılı itibariyle Çanakkale’nin kurak bir döneme girdiği düşünülebilir” ifadesi kullanılarak; “Çanakkale’de Orman Yangınlarının sayıca artış gösterdiği 2000, 2006, 2016 ve 2020 yıllarının da kurak dönemlere tekabül ettiği görülmektedir” denildi.

“ÇANAKKALE’NİN ÖNEMLİ BİR YANGIN RİSK POTANSİYELİ VARDIR”

İRAP 2021 raporunda Çanakkale’nin ormanlık ve tarım arazilerinin genişliğine dikkat çekilerek; “Çanakkale Orman Bölge Müdürlüğü (OBM) sorumluluğundaki orman arazileri sayıca fazla olmamakla birlikte, yanan alanların büyüklükleri açısından oldukça önemli bir yangın risk potansiyeli vardır. Çanakkale’nin büyük bir bölümünün yazın kurak subtropikal Akdeniz iklim kuşağı içerisinde bulunması ve gözlenen iklim değişimleri (kuraklıklar, sıcak hava dalgaları, vb.) nedeniyle ortaya çıkan bu doğal afetlerin zarar ve kayıpları giderek artmaktadır. Çanakkale OBM, yangına hassasiyet açısından içerdiği birinci ve ikinci derece hassas orman alanları ile Türkiye ortalamasının oldukça üstündedir. Çanakkale OBM’nin Çanakkale, Keşan, Ayvacık ve Bayramiç orman işletme şeflikleri birinci derece; Biga, Çan, Yenice ve Kalkım orman işletme şeflikleri ise yangına ikinci derece hassas alanları oluştururken, Çanakkale’de üçüncü, dördüncü ve beşinci derece hassas orman alanı yer almamaktadır” bilgisi ve uyarısında bulunulduğu görülüyor.

“TARIM ALANLARI, ZEYTİNLİKLER ORMANLIK ALANLA İÇ İÇE..”

AFAD İl Müdürlüğünce hazırlanan planda Orman Yangınları için önemli bir başka uyarı da Tarımsal alanlar, daha da ziyade zeytinliklerin ormanlık alanlara çok yakın ve iç içe olduğunu bunun da yangınlara karşı hassas bir durum yarattığına dikkat çekildi; “Çanakkale Orman Bölge Müdürlüğü; Çanakkale, Lapseki, Anafartalar, Eceabat, Gelibolu, Gökçeada, İntepe, Kirazlı ve Umurbey Orman İşletme Şefliklerinden oluşmaktadır. İlimiz kıyı kesimlerinde genelde tarım arazisi olarak kullanım söz konusudur ve bu alanlarda sebze üretiminin yanı sıra yörenin geçim kaynağını oluşturan unsurlardan biri olarak da zeytinlikler görülmektedir. Bu zeytinlik alanlar bazı kırsal mahallelerde daha iç kısımlarda ve ormana bitişik veya orman içi alanlarda da görülmektedir. Bu özel durum ormanları yangınlara karşı daha hassas bir niteliğe dönüştürmektedir.”

İHMAL, DİKKATSİZLİK, YILDIRIMLAR VE NEDENİ BİLİNMEYEN SEBEPLER!

AFAD İl Müdürlüğünce hazırlanan İRAP 2021 planında yangınların çıkış nedenleri de incelenmiş; “Çanakkale Orman Bölge Müdürlüğü sınırlarında son 5 yılda 229 adet yangın gerçekleşmiş olup toplamda 802 hektar orman alanı zarar görmüştür. Yangınların genel nedenlerine bakıldığında, gerçekleşen yangınların % 62’si ihmal ve dikkatsizlik, % 8’ i yıldırım, % 30’ u ise nedeni bilinmeyen sebeplerden meydana geldiği görülmüştür. Ezine sınırlarındaki yangınlar genelde Gökçebayır civarında ve Dalyan sınırlarında yaşanmaktadır. İhmal ve Dikkatsizlik bu yangınların temel sebebidir. Çanakkale sınırlarındaki yangınların yoğunlaştığı mevki Tuzla, Ahmetçe, Küçükhusun köylerinde olup genelde ihmal ve dikkatsizliğin sebebiyet verdiği yangınlar gözlenmiştir.”

ANIZ VE ZEYTİNLİKLİK TEMİZLİĞİ.. MANGAL, İZMARİTLER VE ENERJİ NAKİL HATLARI!

Çanakkale’de çıkan orman yangınlarında ateş kaynakları da tespit edilmiş; "Ateş kaynağı olarak, söndürülmemiş mangal artıkları, halkın dikkatsizliği sonucu atılmış sigara izmaritleri, enerji hatlarından kaynaklananlar ve muhtemel anız tarlası veya bahçe (zeytinlik) temizliği sırasında çıkarılan yangının ormana sirayet etmesi tespit edilmektedir. 2020 yılında Çanakkale’de son 5 yılın ortalamasının üzerinde orman yangını yaşanmıştır.”

“ÇANAKKALE ORMAN YANGINI AÇISINDAN ÇOK YÜKSEK RİSKLİ SINIFTADIR”

İRAP 2021 Planında Orman yangınlarının hangi aylarda daha çok çıktığının yanı sıra; Çanakkale’nin Orman Yangını açısından yüksek ve çok yüksek risk sınıfında olduğuna dikkat çekiliyor; “Çanakkale OBM’de 1968-2011 döneminde oluşan orman yangınları ve yanan alanlar açısından yaz mevsimi ilk sırada yer alır. Yangın sayısı ve yanan alanların mevsimlere göre dağılış oranları değişiklik göstermekle birlikte, mevsimlerin sıralamaları aynıdır. Orman yangını riskini belirleyen parametreler; meteorolojik yangın indeksi, önceki yangınlar, topografya (eğim, yükseklik, bakı), bitki ( bitki türü, bitki örtüsü, NDVI), beşeri faktörler (nüfus yoğunluğu, yerleşime olan mesafe, yola olan mesafe, tarım arazilerine olan mesafe)’dir. Çanakkale İli sadece meteorolojik açıdan değerlendirildiğinde; orman yangını açısından yüksek ve çok yüksek riskli sınıfa giren bir konumdadır.”

AŞIRI RİSKLİ ALANLAR; GÖKÇEADA, ECEABAT VE İL MERKEZİNİN BAZI BÖLÜMLERİ!

AFAD İl müdürlüğünce hazırlanan planda Orman Yangını açısından aşırı riskli olan bölgeler ise; Gökçeada, Eceabat ve İl merkezinin bazı bölümlerinin ise aşırı riskli (%3) bölgeler olduğu tespit edilmiştir” denilerek ilgili kurumlara uyarıda bulunuldu.

DENEYİMLİ PERSONEL, HAVAALANI VE SU KAYNAKLARI.. DİĞER AVANTAJLAR

İRAP 2021 raporunda Çanakkale’nin ciddi Orman Yangını riski ile karşı karşıya olduğu buna rağmen yangına müdahale ve engelleme konusunda ciddi avantajları olduğuna da şu ifadelerle dikkat çekildi; “Orman yangını tehlikesi ilimizin risk azaltma planı kapsamında çalışılan önemli bir risk azaltma ürünüdür. Hareket ve karar mekanizması hızlı çalışması, Orman Bölge Müdürlüğü bünyesinde kurulu olan ekiplerin mevcut orman alanlarına çabuk müdahale edilecek şekilde dağıtılmış durumda olması, kullanılan araçların modernize edilmiş ve arazide çalışma şartlarına uygun ve üstün kabiliyetli araçlar olması, araç takip sisteminin etkin şekilde kullanılmakta olması, İlimizde yangın söndürme helikopterinin bulunması, ilimizin güçlü yönlerindendir.

İlimizde Kuruluşu bulunan Orman Bölge Müdürlüğü bizim için büyük bir fırsattır. Taşra teşkilatının güçlü olması karar verme hızını çabuklaştırıp inisiyatif kullanma imkanlarını arttırır. Hava alanının çok yakın olması görev yapan hava araçlarının yakıt ikmalini hızlı yapmasını ve havadan etkin müdahaleyi sağlamaktadır. Orman Bölge Müdürlüğü'nde yangın söndürmede görevli teknik personelin uzun yıllardır Çanakkale’de çalışıyor olması tüm bölgeyi iyi tanımaları ve ihbar geldiği anda yeteri kadar araç ve kişi ile müdahale kararı vermelerine katkı sağlamaktadır. Genel olarak müdahaleyi zorlaştıran kırık ve yüksek eğimli arazi bulunmamakta, yangına yüksek riskli alanların Bölge Müdürlüğü Merkezine nispeten yakın olması ilimizin fırsatlarındandır.”

ŞİDDETLİ RÜZGARLAR.. İNSAN ETKİSİ.. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ..

Orman yangınlarına karşı Çanakkale il genelinde olumsuz etkiler ise İRAP 2021 planında şu şekilde belirlenmiş; “Zayıf yönlere ve tehditlere bakıldığında; ormanlarımızın bakımsız olması (sıkışık), caydırıcı cezaların uygulanmaması, küresel iklim değişikliği kaynaklı hava paternlerindeki değişimler, orman alanlarının amaç dışı kullanılması ve tahsis edilmesi öne çıkmaktadır. Ayrıca, şehrimiz yıl içinde 200’den fazla günde şiddetli rüzgara maruz kalmakta olup şiddetli rüzgar sıcaklık ve nem düşüşü birleşince insan gücü doğaya karşı yetersiz kalmaktadır. Gelibolu yarımadası en riskli alanlardan biridir. Boğaz geçişi bu alana takviyeyi geciktirmektedir. Orman yangınlarının çok büyük bir kısmı insan etkisi ile çıkmakta ve söndürülmesi de beden ve zihin olarak insan gücü ile olmakta bu nedenle hata ve zaaflara açıktır. Aynı anda iki ve daha fazla alanda yangın çıkması ve ekstrem hava şartları süreci zorlaştırmaktadır.”